Prilog istoriji Bara – Osnovna škola Brčeli

          Prilog istoriji Bara  – Osnovna škola  Brčeli

                    Prvu školu u Crnoj Gori je osnovao Vladika Petar II Petrović – Njegoš 1832. godine u Gornjem manastiru Brčeli. Ova ustanova je školovala sveštenike i vojne starješine za potrebe tadašnje Crne Gore. Prvi učitelj je bio užički episkop Nikifor Maksimović Vlaisavljević. Ova škola je neprekidno radila do 1860. godine. 

 Osnivanje škole u Brčelima se uzima kao  početak organizovanog školstva u Crnoj Gori.

                        Međutim,  svjetovna Osnovna škola osnovana je u Donjem manastiru Brčeli 1842. godine. Škola je radila u manastirskoj ćeliji. U sklopu manastirskg kompleksa je bio i ljetnikovac Balše III, koji je sagrađen u XV vijeku, i koji je posjedovao za to vrijeme bogatu biblioteku. Ova škola je radila kao  trorazredna.  

     U Crnoj Gori školske 1843/44. godine je bilo ukupno 114 učenika.

            Zbog velikog povećanja polaznika, Knjaz Nikola je na zahtjev Crmničana, odobrio da se u okviru kompleksa manastira Donji Brčeli renovira Balšića ljetnjikovac i ogradi nova školska zgrada koja će biti četvororazredna. Nova školska zgrada je ograđena, i  škola počinje sa radom  u novoj školskoj zgradi  /prizeman zgrada / 1872. godine.

            Škola u Donjim Brčelima usled ratnih prilika nije radila od školske 1875/76. do 1980. godine.

            Novo poglavlje u životu Brčeoske škole počinje školske 1925/26. godine kada su mještani cijele Crmnice pokrenuli inicijativu za izgradnju  nove školske zgrade. Početak izgradnje nove moderne školske zgrade  u Donjim Brčelima je počeo o uskrsu 1928. god.  

            Prigodom početka izgradnje škole u Donjim  Brčelima je organizovan veliki zbor Crmničana, gdje su brojni ugledni Crmničani i gosti na tom zboru  govorili o značaju školstva i obrazovanja. Između ostalih Zboru Crmničana se tada obratio i Mašo Jovov Jovanivić svojom  pjesmom  kuju  u nastavku citiram (Obavještenje o održanom  zboru Crmničana, i tekst pjesme je objavio “Narodni list” Cetinje br. 16/1928.):

Braćo,

Dan današnji značaj ima

Na poljani Balše trećeg

Temelj hrama baš prosvjete

Sada hoće da se počne.

Želja naša još odavna

Do danas je nas čekala

Dobra volja, nada velja

Nas je ovdje okupila.

U današnje ovo doba

Prilike su dosta teške

Ali valja pregnut’ braćo

Plemenito ka’ što treba.

Djelo ovo dovršimo

I sa njime zaradimo

Slavu, spomen, kroz vjekove

Dogod naše traje pleme.

Nemoj koji klonut’ duhom

Da izađe iz sredine

Ove bratske zajednice,

Pošto soko da je sivi

Vrana crna bi postao

Za dovijeka među nama

Pečat crni bi dobio.

Ko ne može radit’, braćo

Neka parom on pomogne,

Jer će para pomoć radu

Kao blagi, dobri, melem

Na opasnu, tešku ranu.

Posla evo sada dosta

A bojat’ se i ne treba

Pomoće nas braća mila

Sada Srbin trči, hita

Za prosvjetu svaki pita.

Sad Svevišnjeg tvorca svega

Svi molite braćo Njega:

Da u zdravlju i u sreći

Dovršimo ovo djelo,

Da nam ime zlatnim slovom

Zapisano svima bude.

Autor: Mašo Jovov Jovanović

            Škola u Donjim Brčelima je tek 1947. godine postala sedmogodišnja, a 1953. god.  osmogodišnja školska ustanova.

            Školska zgrada ove škole  je bila oštećena u zemljotresu  iz aprila 1979. godine.

            Osnovna škola Donje Brčeli je radila neprekidno do njenog zatvaranja 1982. godine, kada se otvara sabirna škola u Virpazaru koja objedinjuje nastavu za učenike cijele Crmnice.

Autor  priloga:

Miodrag  Miško  Mijović